1. EL HİJYENİNİN TANIMI VE GENEL KAPSAMI
El Hijyeni: Herhangi bir el temizliği eylemi için kullanılan genel bir tanımdır.
El hijyeni kapsamı: Sosyal el yıkama, el antisepsisini sağlama, cerrahi el yıkama ve hijyenik el yıkama eylemleri dahilinde tüm hastane çalışanları, hasta, refakatçi ve ziyaretçileri kapsar.
Normal (sosyal) el yıkama: Ellerin sabun ve su ile yıkanmasıdır. Bu tip yıkama ile kirler ve geçici flora uzaklaştırılır, kalıcı flora etkilenmez.
El antisepsisi: Antiseptik çözeltiyle el yıkama veya alkollü el antiseptiği ile el ovalama.
Hijyenik ( antiseptik kullanarak) el yıkama: Riskli durumlar için, (infekte hastalarla temastan sonra ve yoğun bakım ünitelerinde hasta ile temastan önce ve sonra) antiseptikler kullanılarak yapılan el temizliğidir. Kalıcı florayı etkilemekle birlikte esas amaç geçici floranın daha etkin ve kısa sürede ortadan kaldırılmasıdır.
Hijyenik el ovalama: Antiseptik solüsyonla veya çabuk etkili alkolik çözeltiler ile ellerin kuvvetlice ovuşturulması ile yapılan el temizliğidir.
Cerrahi el yıkama: Cerrahi personel tarafından operasyon öncesinde geçici florayı elimine etmek ve kalıcı florayı azaltmak üzere yapılan el yıkama veya el ovmayı tanımlar.
2. EL HİJYENİNİN HASTANE İÇİN ÖNEMİ
Usulüne uygun el yıkama hastane enfeksiyonlarının önlenmesinde en basit yöntemdir.
Yetersiz el hijyeni, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde halen yaygın olarak görülen hastane enfeksiyonlarına neden olan başlıca etmenler arasında yer almaktadır. Yüksek morbidite,
mortalite ve tedavi maliyetine neden olan bu enfeksiyonlardan korunmaya yönelik tedbirlerin başında, yeterli el hijyeninin sağlanması gelir.
Sağlık hizmetiyle ilişkili enfeksiyonlar hasta güvenliğiyle ilgili önemli sorunlardan birisidir.
Sağlık hizmetiyle ilişkili enfeksiyonlar; hastanede uzamış yatışa, hastalarda uzun süre normal yaşamdan uzak kalmaya, mikroorganizmalarda antimikrobiyal direncinde artışa, artmış
maliyete ve ölüme sebep olmaktadır. Bu tür enfeksiyonların önlenmesi hastanemizin öncelikli amacıdır.
El hijyeni sağlık hizmetiyle ilişkili enfeksiyonların ve antimikrobiyallere dirençli patojenlerin yayılımının önlenmesinde en önemli ve en basit enfeksiyon kontrol önlemidir.
Yapılan araştırmalarda el hijyeninin Sağlık hizmetiyle ilişkili enfeksiyonların oranlarını ve dirençli patojenlerin bulaşını azaltmadaki etkisi gösterilmiştir.
3. EL HİJYENİYE İLGİLİ GENEL HASTANE HEDEFLERİ
Hastane enfeksiyonlarından korunmak için el hijyeninin 5 endikasyon ilkesine göre yapılması amaçlanmaktadır. 5 endikasyon; hasta temas öncesi, hasta temas sonrası, aseptik
işlemlerden önce, vücut sıvılarıyla temas sonrası ve hasta çevresiyle temas sonrasını kapsamaktadır. Hastanemiz el hijyeni uyum oranı için hedef değer %90 olarak belirlenmiştir. Bir yıl içerisinde tüm birimleri kapsayacak şekilde aralıklı olarak haberli el hijyeni gözlemleri yapılarak, uyum oranı saptanmaktadır ve Enfeksiyon Kontrol Komitesince değerlendirilmektedir.
4. YÖNETİCİLER VE ÇALIŞANLARIN EL HİJYENİYLE İLGİLİ TEMEL SORUMLULUKLARI
Sağlık çalışanları,
✓ Hastaya ve işleme uygun yöntemi belirleyerek el hijyenini sağlamalıdır.
✓ El hijyeni ile ilgili hastanenin oluşturduğu talimatlara göre hareket etmelidir.
✓ Verilen eğitimlere katılım sağlanmalıdır.
✓ Sahada tespit ettikleri malzeme ve ekipman eksikliklerini yönetime iletmelidir. Yöneticiler,
✓ El hijyeni stratejilerini ve hasta güvenlik kültürünü teşvik eden koşullar oluşturmalıdır.
✓ Sağlık çalışanlarının el yıkama için güvenli ve sürekli su kullanabilecekleri lavabolara erişimleri sağlanmalıdır.
✓ Sağlık çalışanları için hasta bakım verdikleri ortamda kolayca erişebilecekleri alkol bazlı el hijyen ürünleri sağlanmalıdır.
✓ El hijyenine uyum kurumsal bir öncelik haline getirilmeli ve el hijyeniyle birlikte enfeksiyonu önlemeye ve kontrol altına almaya yönelik diğer aktivitelerde gerekli finansal destek sağlanmalıdır.
✓ El hijyeni eğitimi ve enfeksiyon kontrol eğitimleri planlanmalıdır.
✓ El hijyenine uyum analizleri yapılmalı tespit edilen eksikliklere yönelik iyileştirme faaliyetleri başlatılmalıdır.
5. SÜREKLİ İYİLEŞTİRME STRATEJİSİ
El hijyenine uyumun geliştirilmesine yönelik etkin stratejilerin belirlenmesi ve uygulanması çok önemlidir. Hastanemizce kullanılan stratejiler;
5.1. Eğitim: El hijyeni endikasyonları konusunda eğitimler verilerek el yıkama endikasyonlarına ilişkin karmaşıklığı ortadan kaldırılması ve duyarlılık düzeyinin arttırılması amaçlanır. El yıkama alanlarında bulunan afişlerle doğru el yıkama sağlanması desteklenir.
5.2. Denetleme ve geri bildirim: Sahada yapılan el hijyeni gözlemleri sonucu tespit edilen uygunsuzlukların giderilmesi amaçlanır. El hijyeni uyum oranlarına takip edilen gösterge formları ile kalite klasörü üzerinden tüm personelin erişimi sağlanır.
5.3. El hijyeni uyumunun değerlendirilmesi:
Hastane el hijyeni uyumuna yönelik belirlenen hedef değer yakalamaya çalışır. Hastanenin tüm birimlerinde ve tüm branşlarda el hijyeni uyum oranı el hijyeni değerlendirme formu ile 5 endikasyon kuralına göre gözlem yapılarak 3 aylık periyotlar ile ölçülür. Sonuçlar Enfeksiyon Kontrol Komitesince analiz edilir. Olumsuzlukların nedeni belirlenir ve tespit edilen Olumsuzluklara yönelik iyileştirme faaliyetleri planlanır.
6. EL HİJYENİ İLE İLGİLİ DOKÜMANLAR
El hijyeninin sağlanması konusunda hastanemizce kullanılan dokümanlar;
• El Hijyeni Talimatı ( EN.TL.12 )
• Enfeksiyon Kontrol Komitesi Çalışma Talimatı ( EN.TL.01 )
• Hasta-Hasta yakını eğitim formu
• Hasta- Hasta yakını eğitim prosedürü
